Królewna Śnieżka

Piękna dziewczyna, śnieżnobiała cera, siedmiu krasnoludków, zła macocha, zatrute jabłko, książę na białym koniu... To wszystko przychodzi nam do głowy, gdy myślimy o Królewnie Śnieżce. Czy wiedzieliście, że bajka ta – podobnie  jak historia Kopciuszka – ma kilka lokalnych wariantów? Niektórzy badacze doliczyli się nawet pięćdziesięciu. I nic dziwnego – Królewna Śnieżka jest popularna w Europie, Ameryce, a nawet Azji.

Do najbardziej znanych wersji należy niemiecka Królewna Śnieżka od braci Grimm. Niewiele osób wie jednak, że włoska Królewna Śnieżka jest jeszcze starsza. Giambattista Basile napisał ją przed Charlesem Perraultem i braćmi Grimm, którzy przetłumaczyli jego baśń i potraktowali jako inspirację.

W jednej z dwóch starych francuskich wersji Królewna Śnieżka zostaje otruta pończochami, które zakłada, w drugiej zaś zła służąca wrzuca ją do studni, gdzie wbrew oczekiwaniom nie czeka jej śmierć, ale życie z kilkoma smokami. To jednak nie zadowala jej macochy – na dno studni wysyła jej zatem zatrute migdały i czerwoną sukienkę.

W belgijskiej i holenderskiej bajce zła królowa wysyła czarownicę, od której kupiła magiczne lustro. Ta dwukrotnie próbuje Królewnę Śnieżkę otruć – najpierw grzebieniem, potem jabłkiem. Istotna różnica polega jednak na tym, że Królewnę Śnieżkę ratuje nie książę na białym koniu, ale jej ojciec – sam król. W innej wersji, która krąży po Belgii i Holandii, Śnieżki (noszącej w tym przypadku imię Mauricia) chce się pozbyć jej własna matka, przekonana do tego przez demona o głowie pająka. Sługa, który ma zabić dziewczynę, otrzymuje polecenie przyniesienia fiolki jej krwi, kawałka języka i skrawka ubrania. Królewnę Śnieżkę ratuje siedemnastu rozbójników, jednak matka odkrywa prawdę i zamienia dziewczynę w ptaka. Kiedy ten plan również się nie powodzi, a Królewna Śnieżka ponownie przybiera ludzką postać, matka zakłada jej na palec pierścionek. Na szczęście zdejmuje go książę, jednak gdy się oświadcza, Królewna Śnieżka odrzuca go i zostaje z siedemnastoma rozbójnikami.

W Szkocji królowa nie pyta o swoją urodę lustra, lecz pstrąga. Kiedy pstrąg oznajmia, że jej córka jest piękniejsza, królowa ogłasza, że ​​zachorowała i jedynym lekarstwem jest serce i wątroba królewny. Aby ocalić Śnieżkę (Gold-Tree), król wydaje ją za księcia, a królowej podaje serce i wątrobę kozy. Królowa jednak znajduje swoją córkę i kłuje ją w palec zatrutym cierniem. Książę ponownie się żeni, ale jego druga żona wyciąga zatruty cierń z palca Śnieżki, czym przywraca ją do życia. Następnie doprowadza do tego, że królowa zatruwa się jadem, który przygotowała dla Śnieżki.

W jednej ze skandynawskich wersji królowa sprawdza swoją urodę w kryształowych misach i wysyła swoją pasierbicę Śnieżkę do wiedźmy. Ta zmusza dziewczynę do zjedzenia kaszy, od której Śnieżka zachodzi w ciążę. Królowa wypędza zhańbioną córkę, na szczęście przygarnia ją pasterz owiec. Skandynawska Królewna Śnieżka jednak dalej nie zaznaje spokoju. Wrona przynosi jej pierścionek, po założeniu którego Śnieżka zapada w sen i wygląda, jakby była martwa. Zasmucony jej śmiercią pasterz odbiera sobie życie, a po jakimś czasie Śnieżka rodzi bliźnięta. Jedno z nich ściąga zły pierścień z jej palca, przywracając ją do życia. Wszystko dobrze się kończy, gdy poślubia ją dobry książę.

Do najstarszych wersji należy wersja rosyjska. Jej bohaterka nie jest księżniczką, lecz córką kupca.

Z kolei w amerykańskiej Luizjanie Śnieżka ratuje małą dziewczynkę przed śmiercią z rąk matki, która chciała pozostać najpiękniejszą ze wszystkich, pawim królem. Bohaterka dwóch portorykańskich wersji bajki także nazywa się Śnieżka, w trzeciej wersji ma na imię Biały Kwiatek.

W Afryce Zachodniej znana jest baśń „Piękna córka”, której bohaterkę próbuje uśmiercić własna matka. Krasnoludki zostają zastąpione przez rozbójników, a Śnieżka adoptuje małą dziewczynkę, która łamie klątwę i przywraca ją do życia.

Królewna Śnieżka w wersji suahili nosi tytuł Najpiękniejszej Kobiety Świata, a w roli Śnieżki występuje tu córka sułtana imieniem Amina. Jej matka nie pyta lustra, ale słońce i księżyc, a Amina po ucieczce zamieszkuje z dżinami.

Według wielu badaczy Królewna Śnieżka wywodzi się z prawdziwej historii. Mówi się, że jednym z pierwowzorów mogła być na przykład Chinka Jang Kuej-fej, która najprawdopodobniej została otruta za pomocą uwielbianych przez nią słodkich owoców liczi. Chrześcijanie dodali motyw zmartwychwstania, egzotyczne liczi zostało zastąpione przez jabłko, a purpurowy materiał, w który cesarz owinął swoją ukochaną Jang Kuej-fej, zastąpiła szklana trumna. Chińska Śnieżka miała oczywiście włosy czarne jak węgiel, a chińska obsesja na punkcie białej skóry także mogła odegrać rolę przy tworzeniu kolejnych wersji Śnieżki.

Dziś już raczej nie dowiemy się prawdy, pewne jest jednak, że Królewna Śnieżka jest znana na całym świecie. Jej historia doczekała się niezliczonej liczby adaptacji filmowych i teatralnych. Fani klasycznych baśni i komiksów także znajdą tu coś dla siebie. A piosenkę „Hej ho” z filmu Disneya zna chyba każdy.

A wy? Którą wersję Królewny Śnieżki lubicie najbardziej?